Italie krijgt 208,4 miljard uit het EU Recovery Fund waarvan ruim 65 miljard ten titel van ‘fondo perduto’ cadeau. Het verschil moet dus wel door Italie worden terugbetaald terwijl het in augustus 2021 al een staatschuld van 2.730 miljard had, gelijk aan 157,8% van het bruto nationaal inkomen.
In 2021 bedraagt het door Covid verder toegenomen begrotingstekort circa 11,1% .
Geen riante cijfers dus, dit beeld wordt versombert doordat er veel belastingontduiking is en het belastingstelsel in meerdere opzichten inadequaat is.
Om restitutie van het recovery fund en terugdringing van het begrotingstekort te bewerkstelligen is acute hervorming van het belastingsysteem dan ook noodzakelijk.
Premier Draghi doet het nodige ondertussen maar is daar helaas nog niet aan toegekomen.
Hoe kan een efficiënter belastingstelsel worden gecreëerd?
- Onbetrouwbare algoritmes
Bijna 6 miljoen Italiaanse zelfstandigen betalen belasting vooruit over hun geschatte omzet, berekend op basis van algoritmes die vaak de plank mis slaan. De jaarlijkse belastingaangifte en de berekening van de voorschotten worden minimaal zes maanden na de afsluiting van het jaar gedaan. Aan de hand van transacties op Amazon, Microsoft, Facebook en Google en de elektronische facturatie is het mogelijk betalingen gebaseerd op reële gegevens eerder te innen.
- Te lage belasting op financiële inkomstenbronnen
Formeel is 26% capital gain tax verschuldigd , maar door diverse regels die de herwaardering van deelnames tegen lagere tarieven mogelijk maken, was dit percentage in 2000 slechts 4% en momenteel 11%. Door rigoureus optreden zou de staatsinkomsten behoorlijk toenemen.
- Te veel separate wetjes
Er zijn teveel kleine verschillende belastingwetjes. Men kan door de bomen het bos niet meer zien. Reorganisatie ervan in één wet voor elk type belasting leidt tot transparantie en efficiëntie.
- Onmogelijke controle van lopende rekeningen
Het is voor de fiscus vanwege de privacywet moeilijk om privérekeningen te controleren. Dit probleem zou kunnen worden omzeild door een wet waarmee de fiscale nummers (die in Italië informatie bevat die identificatie mogelijk maakt. i.e. naam, achternaam, geboortedatum en geboorteplaats) worden vervangen door fictieve (alfa)numerieke identificatiecodes.
- Databases die niet communiceren
De verschillende databases van de Italiaanse centrale en lagere overheden communiceren onderling niet (of nauwelijks), met alle gevolgen van dien. Verdere digitalisering en transparantie zullen de belasting ontduiking zeker bestrijden.
- Ontbreken van elektronische kassabonnen
Het elektronisch factureersysteem dat in 2019 werd ingevoerd lijkt te functioneren: in 2020 werd hierdoor een potentiële belastingschade van 2,3 miljard euro vermeden. De elektronische kassabon, waarmee de gegevens rechtstreeks naar de belastingdienst zouden worden verzonden, ontbreekt helaas in Italië nog. Doorvoeren van een deze maatregel zou zwart incasseren bij de bron voorkomen.
- Belastingvoordeel enkel voor lage inkomens
Het huidige Italiaanse systeem voorziet vooral in belastingvoordeel voor lage inkomens. Aftrekposten die zwartwerk zouden ontmaskeren en bepaalde uitgaven (deels) aftrekbaar maken zijn er nog maar weinig. Daarom worden bijv. de loodgieter en de fysiotherapeut gewoon zonder factuur betaald. Een ander voorbeeld is de automotive industrie die hier onder lijdt: ipv autokosten voor een groot deel aftrekbaar te maken worden de aftrekmogelijkheden alleen maar verder uitgehold (itt tot bijv. Duitsland). De hogere inkomens nemen de verzorgingsstaat op hun schouders en worden niet bepaald gestimuleerd tot het betalen van belasting.
- 200 miljard dollar op buitenlandse rekeningen
Op de maar liefst 3,45 miljoen lopende rekeningen van Italianen bij buitenlandse banken is een totaalbedrag van 200 miljard dollar gestort. Onder hen zijn Italianen die zich aan de regels houden en er netjes belasting over betalen, maar ook die aanzienlijke persoonlijke rekeningen hebben lopen in fiscale paradijzen zonder dit aan te geven. Dit zijn geldstromen die niet door de Italiaanse banken kunnen worden gebruikt om leningen te verstrekken en zo het Italiaanse productiesysteem verzwakt.
- Chronisch personeelstekort
Voor de jacht op belastingontduikers is personeel nodig en vanwege de stop van het personeelsverloop en van de sollicitatieprocedures voor overheidsfuncties worstelen zowel de Italiaanse belastingdienst de Italiaanse fiscale inlichtings- en opsporingsdienst (Guardia di Finanza), als het openbaar Ministerie al jaren met een chronisch personeelstekort. De bevoegde ministeries moeten ervoor zorgen dat deze overheidsdiensten naar behoren worden aangevuld.