In Common-Law-rechtstelsels kan een rechter je veroordelen niet enkel tot vergoeding van directe schade, maar ook tot een additionele schadevergoeding; de zogenaamde punitive damages.
Dit is mogelijk wanneer de schade uit opzet of grove nalatigheid volgt.
Het arrest nr. 16601 van 5 juli 2017 van de Italiaanse Corte Suprema di Cassazione wordt al als mijlpaalarrest beschouwd; voor de eerste keer kunnen ook in Italië de punitive damages toegepast worden, maar enkel onder bepaalde strikte voorwaarden. Opletten dus, want de Italiaanse rechters van Cassatie hebben dit soort schadevergoeding niet tout court in het Italiaans stelsel ingevoerd – deze bevoegdheid is aan de wetgever toebedeeld.
De casus is als volgt, o.g.v. een Amerikaans vonnis is een Italiaans vennootschap veroordeeld tot uitkering van punitive damages. De Corte Suprema moest met dit arrest beslissen of dergelijke schadevergoeding toelaatbaar is krachtens het Italiaans recht en daarmee uitvoerbaar in Italië wordt. Tot nu toe werden de Amerikaanse punitive damages op geen enkele wijze als aanvaardbaar beschouwd door de Italiaanse rechters. (laatst nog met arrest nr. 1781/2012). Dit als gevolg van een openbare-orde-exceptie, aangezien Italiaanse civielrechtelijke verantwoordelijkheid geen punitieve functie kon omvatten.
Met dit arrest herinterpreteert het Hof van Cassatie de definitie van civielrechtelijke verantwoordelijkheid. De rechters leggen in hun motivatie uit dat de civielrechtelijke verantwoordelijk niet enkel de taak heeft om de waarde van de schade te vergoeden. Het rechtstelsel gaat er impliciet van uit dat civielrechtelijke verantwoordelijkheid ook punitief een afschrikwekkende functie heeft.
Deze Italiaanse punitieve en afschrikwekkende functie is echter enkel mogelijk wanneer de schadevergoeding door een specifieke wetsvoorziening bepaald is, die voorzienbaar is en de som van de schadevergoeding op voorhand bepaalbaar maakt.
Amerikaanse punitive damages, die aan de voornoemde vereisten voldoen, kunnen zo niet meer een openbare-orde-exceptie toets vormen. Deze punitive damages zijn dan ook niet meer in strijd met de Italiaanse en Europese rechtsbeginsels. De rechters van het Italiaanse Hof van Cassatie zijn van mening dat het Italiaanse recht steeds meer in harmonie met wetgeving van de andere Europese staten en de Europese wetgeving geïnterpreteerd moet worden.
Dit betekent natuurlijk niet dat ook Italiaanse rechters punitieve schadevergoeding op eigen initiatief mogen toepassen! Hiervoor is een wetsverandering noodzakelijk en voorstellen in die zin zijn nog niet gemaakt.